De chemiekampioenen

De chemiekam­pi­oe­nen

Een sec­tor die af en toe uit het oog wordt ver­loren is deze van de chemie. Het zijn nochtans deze pro­du­cen­ten die instaan voor de toelev­er­ing van afgew­erk­te pro­ducten en/​of grond­stof­fen voor gebruik in zowat alle indus­tri­etakken, gaande van land­bouw, far­ma­cie, bouw, auto­con­struc­tie, lucht­vaart tot de huishoud­ing, dec­o­ratie, mode en noem maar op. Tij­dens de korte besprek­ing van enkele lei­d­inggevende onderne­min­gen zal duidelijk wor­den welk hun belang is. 

Via data van Chem­i­cal & Engi­neer­ing News kon­den we boven­staande tabel samen­stellen, met spec­i­fiek de omzet voor chemie van de groot­ste spel­ers in deze sec­tor. Eerst ziet u voor het jaar 2006 de top-10 en ver­vol­gens komen de Ned­er­landse en het Bel­gis­che bedri­jf met een plaats in de top-50. 

De kop­posi­tie komt toe aan het Duitse BASF, dat de sky­line van Lud­wigshafen beheerst. 
Wereld­wi­jd stelt BASF 95.175 mensen tewerk. 
Omgerek­end naar euro’s van van­daag komt de verkoop van chemie in 2006 op meer dan 32 mil­jard euro, ofwel 75% van een totale omzet van ca 42,7 mil­jard euro. Intussen weten we, dat de totale omzet van BASF in 2007 58 mil­jard euro bedroeg en voor het jaar 2008 bli­jven de vooruitzicht­en optimistisch. 
BASF fab­riceert een hele gam­ma van chem­i­cal­iën, plas­tics, coat­ings, poly­meren, land­bouw­pro­ducten, katalysatoren, kleef­stof­fen tot olie en gas (in samen­werk­ing met het Rus­sis­che Gazprom). 

Qua per­son­eels­be­stand is Dow Chem­i­cals een stuk klein­er dan BASF: 45.856 einde 2007. De hoofdze­tel van de tweede groot­ste chemiereus ter wereld vin­den we in de staat Michi­gan, VS. De activiteits­ge­bieden zijn nage­noeg dezelfde als deze van BASF. Het bedri­jf kwam in 1984 in een kwal­ijk daglicht te staan door de milieu­ramp in Bhopal (India) waar­bij bij­na 4.000 om het lev­en kwa­men en tot op de dag van van­daag nog ca 100.000 per­so­n­en lij­den onder de gevol­gen ervan. Tij­dens de Viet­namese oor­log werd Dow, samen met andere bedri­jven zoals Mon­san­to, Her­cules en Dia­mond Sham­rock door de over­heid ver­plicht om het beruchte ont­blader­ingsmid­del Agent Orange te pro­duc­eren, dat als ongewenst bijprod­uct het zwaar giftige en kankerver­wekkende diox­ine bevatte. 

Sinds­di­en heeft de onderne­m­ing al het mogelijke gedaan om zijn ima­go te ver­beteren en heeft zelfs een ethis­che code opgesteld, die strikt wordt nageleefd in zoverre we dat kun­nen controleren.

Hoewel de pro­duc­tie van chem­i­cal­iën (omzet 2006 ca 23,5 mila­jrd euro) slechts 11% uit­maakt van de totale omzet, vin­den we Roy­al Dutch Shell terug op de derde plaats van ons klasse­ment van chemiekam­pi­oe­nen. Deze Ned­er­lands-Britse onderne­m­ing heeft zijn hoofdze­tel in Den Haag (zie inzetfo­to in grafiek) en telt 104.000 medew­erk­ers. We ken­nen de fir­ma als een van de groot­ste pro­du­cen­ten van gas en aar­dolie. Ook de exploitatie van min­der con­ven­tionele energiebron­nen behoort tot het activiteits­ge­bied, denk aan bio­brand­stof­fen en aan oliezand. Wat de sec­tor chemie betre­ft, is Roy­al Dutch Shell een toelever­anci­er van uit­gang­spro­ducten voor plas­tics, coat­ings en detergenten. 

In vele opzicht­en is Exxon Mobil te vergelijken met Roy­al Dutch Shell: chemie is 9% van de totale omzet en is toch nog goed voor een indruk­wekkende 22 mil­jard euro. Maar de oper­a­tionele winst chemie bedroeg in 2006 2,835 mil­jard euro ofwel 11% van het totaal, tegen­over bij RDS slechts 454 miljoen euro of 2% van het totaal. Exxon Mobil heeft zijn hoofd­kwarti­er in de Tex­aanse stad Irv­ing en telt 107.100 medew­erk­ers. Het bedri­jf is, buiten in het win­nen van aardgas en aar­dolie, op chemisch gebied gespe­cialiseerd in de pro­duc­tie van ole­finen (o.m. voor kun­strub­ber), aro­ma­tis­che verbindin­gen (oplos­mid­de­len, dakbe­dekkin­gen), poly­ethyleen en polypropy­leen plas­tics enz. 

De Ineos Group is een hold­ing die op dit ogen­blik de con­t­role heeft over 19 gespe­cialiseerde bedri­jven, zoals INEOS ABS, INEOS ChlorVinyls, INEOS Enter­pris­es enz. De hoofdze­tel bevin­dt zich in Lyn­d­hurst, VK. Zeer uiteen­lopende chemis­che pro­ducten behoren tot het aan­bod: sil­icagel, PVC- en PET-films, fre­ons (voor koelka­s­ten), fenolen, esters enz. 
Het totale per­son­eels­be­stand is 16.600, wat we bij­zon­der weinig vin­den in vergelijk­ing met de sectorgenoten. 

Wij kon­den geen gegevens vin­den over een eventueel aan­deel Ineos.

Num­mer 6 is ook een naam die klinkt als een klok: DuPont. Eigen­lijk moet er nog de Nemours wor­den aan toegevoegd, maar dat wordt min­der en min­der gedaan. Het bedri­jf is geves­tigd in de stad Wilm­ing­ton in de staat Delaware, VS. Wereld­wi­jd zijn er 60.000 per­son­eel­sle­den. DuPont ontwikkelt en verkoopt chem­i­cal­iën in te zetten voor een breed gam­ma van toepassin­gen: biotech­nolo­gie, elek­tron­i­ca, vei­ligheid, kun­stvezels enz. Maar er zijn eve­neens insec­ti­ci­den, soya lecitine, wassen (auto­glans), coat­ings en pig­menten (tita­ni­um oxide wit). Eve­neens zijn er druk­plat­en en zelfs geneesmiddelen. 

Chi­na Petro­le­um & Chem­i­cal is een fil­i­aal van Chi­na Petro­chem­i­cal Cor­po­ra­tion en is beter bek­end als ​‘Sinopec’. Deze fir­ma heeft bij­na 335.000 mensen in dienst en heeft zijn hoofdze­tel in Bei­jing, Chi­na. Chemie is goed voor 21% van de omzet, die verder afkom­stig is van olie- en gaswin­ning. Op chemisch gebied is Sinopec gespe­cialiseerd in poly­meren voor kun­stvezels, monomeren voor plas­tics, syn­thetis­che harsen, kun­strub­ber, kun­stmest­stof­fen enz.

Sinopec heeft een strate­gis­che overeenkomst met McDonald’s voor het uit­bat­en van dri­ve-in hamburgerrestaurants. 

Hoewel de omzet chemie in 2006 maar 12% uit­maak­te van het totaal, bek­leedt het Franse Total de acht­ste plaats in de top-10 groot­ste chemis­che bedri­jven. Eind 2007 was het de 5^de groot­ste petro­chemis­che onderne­m­ing ter wereld, na Exxon Mobil, Roy­al Dutch Shell, BP en Chevron. Wereld­wi­jd telt Total 95.000 per­son­eel­sle­den. Op chemisch gebied pro­duceert Total zg. petro­chem­i­cal­iën (poly­ethyleen, polypropy­leen, styreen), mest­stof­fen, kun­stharsen, kleef­stof­fen, grond­stof­fen voor elek­trolytisch aan­bren­gen van met­al­en), elas­tomeren enz. 

For­mosa Plas­tics Group telt bij 74.000 per­son­eel­sle­den en heeft zijn hoofdze­tel in Taipei, Tai­wan. Buiten ​‘gewone’ chem­i­cal­iën zoals natri­umhy­drox­ide, chloor­wa­ter­stofzu­ur en dichloorethaan fab­riceert deze onderne­m­ing o.a. PVC-sus­pen­sies en –dis­per­sies eve­nals polypropy­leen- en poly­ethyleen­harsen. De onderne­m­ing is ook actief in het win­nen van olie en gas.
Over een eventuele beursno­ter­ing kon­den we niets vinden.

Het lijst­je van de top-10 wordt afges­loten door het Duitse Bay­er. Het stad­je Lev­erkusen in de buurt van Keulen ligt om het zo te zeggen in de schaduw van het reusachtige Bay­er kruis. Nu is Bay­er veel meer dan aspirine alleen: het bedri­jf is onderverdeeld in 4 activiteits­ge­bieden: Health­Care (daar hoort aspirine bij, maar ook een uit­ge­breid gam­ma far­ma­ceutis­che en gezond­hei­d­son­der­s­te­unende pro­ducten), Crop­Science (pro­ducten voor land­bouw), Mate­ri­alScience (chem­i­cal­iën en chemis­che half­fab­rikat­en) en Busi­ness & Tech­nol­o­gy Ser­vices (IT, ontwik­kel­ing van processen en ontwik­kel­ing van fabrieken). 
Wereld­wi­jd heeft Bay­er meer dan 106.000 werknemers. 

Vanaf 2007 maakt het Ned­er­landse Basell deel uit van de groep Lyon­dell­Basell Indus­tries met hoofdze­tel in Ned­er­land. De omzet in 2007 was 45 mil­jard dol­lar (ca 29 mil­jard euro aan de huidi­ge koers) en er werken 16.000 mensen. Het is de groot­ste prod­uct van polypropy­leen en gea­vanceerde poly­ole­finen ter wereld. Deze kun­st­stof­fen wor­den gebruikt in diverse toepassin­gen, bijvoor­beeld voor ver­pakkin­gen of de auto­mo­bielin­dus­trie. Daaren­boven is het een belan­grijke pro­du­cent van propy­leen oxide en derivat­en ervan. Op het pro­gram­ma staan ook brand­stof­fen en biobrandstoffen.

In 2006 was Basell (qua per­son­eel en omzet resp. ca 43 en 36% van de huidi­ge groep) num­mer 16 van de top-50 groot­ste chemis­che bedrijven. 

We kon­den geen gegevens over een pub­liek ver­han­deld aan­deel vinden.

Op de 17^de plaats van de top-50 chemis­che indus­trieën tre­f­fen we het Ned­er­landse Akzo Nobel aan met wereld­wi­jd 30.000 werkne­mers. Het bedri­jf is gespe­cialiseerd in verf­soorten, fin­ish­ers van auto­car­rosserieën, diverse coat­ings eve­nals chemis­che spe­cialiteit­en zoals detergenten.

Bij het Ned­er­landse bedri­jf DSM werken (2007) 23.254 mensen. Het is actief in 
5 gebieden: voed­ing, far­ma, zg. per­for­mance mate­ri­als (plas­tics, harsen), poly­mer inter­me­di­ates (bvb grond­stof­fen voor kun­stvezels zoals nylon) en basis­chem­i­cal­iën voor de land­bouw, con­struc­tie en medis­che toepassingen.

De 28ste plaats van onze top-50 komt toe aan het Bel­gis­che Solvay. Deze groep telt wereld­wi­jd 30.000 werkne­mers en fab­riceert basis­chem­i­cal­iën zoals natri­um­car­bonaat (soda), water­stof­per­ox­ide, flu­o­rverbindin­gen, epichloorhy­drine en glycerine.

En daarmee is ons overzicht rond. In de wereld­top-50 chemis­che onderne­min­gen komen er 9 Europese voor, wat toch beduidend is. Boven­di­en staat een Europees bedri­jf (BASF) op kop. Ook Ned­er­land is goed verte­gen­wo­ordigd met 4 ondernemingen. 

Om de beurskansen van de Europese chemiekam­pi­oe­nen in te schat­ten zal anal­ist Edwin Van­damme een keuze mak­en en deze toelichten.

Jan Van Besauw 
Pub­li­cist voor US Markets

Onder­getek­ende is een gepen­sioneerde mar­ket­ing man­ag­er. Hij schri­jft voor US Mar­kets o.m. columns, nieuws­bericht­en en artike­len over diverse onder­w­er­pen. Hij heeft op het moment van schri­jven geen materieel belang of bez­it in de bespro­ken bedri­jven of beleggingsinstrumenten.