Na diverse onheilstijdingen begint langzaam een gevoel van onbehagen omtrent het al dan niet slagen van de “bluspogingen” van onze monetaire brandweer post te vatten. De huidige kredietbubbel is vergelijkbaar met een veenbrand die alleen door God’s water dooft. Echter, “onze” beleidsmakers kunnen het niet aan onze lieve Heer overlaten en zijn aan hun stand verplicht om te laten zien dat de brand beheersbaar blijft. Vandaar de aanhoudende oppervlaktebestrijding.
Om die reden bestond “onze” Nout als lid van de ECB het voor het voetlicht van Bloomberg te verkondigen dat hij ‘confident’ was omtrent de IMF-steun aan Griekenland en sterker dat hij ‘confident’ was dat ‘Greece will meet conditions to get money from the International Monetary Fund next month as Greek political leaders failed to agree on how to resolve the country’s debt crisis’ (hij had er vertrouwen in dat Griekenland zou kunnen voldoen aan de voorwaarden om geld van het IMF te krijgen, niettegenstaande dat de Griekse politieke leiders onderling geen overeenstemming hadden kunnen bereiken over de oplossing van de schuldcrisis). Dat vertrouwen valt m.i. moeilijk te rijmen.
De Luxemburgse voorzitter van het college van Europese ministers van Financiën Juncker gooide daarentegen eind vorige week wat meer zout in de Griekse wond in de zin dat Griekenland zich “gemakkelijk” zou kunnen diskwalificeren voor de volgende hulpronde. Het IMF kan alleen optreden bij een door het betreffende land gestelde herfinancieringsgarantie van minstens 12 maanden. Daarin geloofde hij niet. Om het probleem meer aan te scherpen stelde Peter Bofinger, die deel uitmaakt van een adviesorgaan van vijf “wijze mannen” in Duitsland, dat Griekenland haar crediteuren in het kader van een radicale herstructurering een financiële ‘haircut’ (afwaardering) van 40% zou moeten voorstellen. Hiermee joeg hij Angela Merkel de gordijnen in voor wie zoiets absoluut (nog!) onbespreekbaar is. Wolfgang Schäuble als minster van Financiën stelde dat zulks zou leiden tot een directe ‘default’ van alle Griekse schulden.
Voor de crediteuren zoals banken, verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen alsmede de ECB zou dat direct wonden likken worden. Dat wil men niet in het heilloze vooruitzicht dat Griekenland op termijn het budgettekort van 10,6% zou kunnen wegwerken, de staatsschuld van ruim 150% van het BBP weet af te bouwen en de negatieve economische groei van rond 4% uit hoofde van de terugbetalingen weet om te bouwen in een positieve groei van minstens 5%. Op de middelbare school zou geen enkele leerling zich aan deze oplossing willen wagen.
Niettemin zijn onze beleidsmakers er op gebrand hoe dan ook voorrang aan een bailout te bewerkstelligen in de wetenschap dat bij een default:
- nagenoeg alle Griekse banken het loodje zullen leggen en worden genationaliseerd
- de schuld in euro’s blijft staan met sociale verarming en onrust tot direct gevolg
- vooral Duitse en Franse banken niet meer aan de vereiste kapitaaldekking zullen kunnen voldoen en pensioenfondsen wederom door hun dekkingsgraad vallen
- de ECB nog meer dan tot nu toe stand-by zal moeten zijn voor Ierland en Portugal
- de druk op Spanje met een slordige €80 miljard in de tas aan Portugese schuld verder zal toenemen.
Voorts zal ook de Amerikaanse centrale bank niet blij zijn met een mogelijke default van het dramaland. Afgezien van andere bancaire gevolgen zal de directe Amerikaanse betrokkenheid bij het IMF hiertoe aanleiding zijn. De enige echte hulp zou via de achterdeur vanuit China kunnen komen. Immers, dit land heeft het vertrouwen in de dollar nagenoeg opgegeven. In plaats van nog langer Amerikaanse schuld op te kopen houdt men liever de vooralsnog “stabielere” euro in stand die in verhouding tot de dollar 1,4 meer koopkracht oplevert. Bij een teloorgang van de dollar én euro loopt in China de lucht uit de export georiënteerde industrie. Om deze redenen zou China’s aandringen op het voorzitterschap van het IMF niet uit de lucht komen vallen.
Too big to fail even bigger!
Hoe ver de huidige crisis intussen reikt moge blijken uit het pas verschenen boek ‘Reckless Endangerment’ (Roekeloze Gevaarstichting) van Gretchen Morgenson en Josh Rosner, beide Pulitzer prijswinnaars voor hun journalistieke prestaties. Hierin komen ze tot de conclusie dat too big to fail nu nog veel grotesker vormen heeft aangenomen. Dit zou voortvloeien uit de diepe politieke ‘interconnectivity’ (lotsverbondenheid) tussen de diverse financiële instituten, het Congres en Financiën die heeft geleid tot onbezonnen uitgiftes van de meest fantasievolle derivaten (alle voorzien van een triple‑A label) die wereldwijd aan de man werden gebracht.
In hun boek namen ze stelling tegen figuren als Alan Greenspan, Robert Rubin, Barney Frank met James Johnson als hoeksteen van het financiële verval. Johnson als CEO van Fannie Mae stond volgens Morgenson en Rosner in de jaren ’90 aan de basis van de kredietexpansie waarvan we nu “de vruchten plukken”. Nadat hij anderen had gesouffleerd op welke wijze leden van het Congres waren te beïnvloeden en te manipuleren, is hij vanwege mogelijke repercussies vroegtijdig vertrokken. In essentie wordt hij door Morgenson en Rosner aangewezen als de kwade genius van de ‘playbook how Wall Street would follow by scoring a series of deregulatory victories of wel “weg met de voorschriften” zoals die toen op het terrein van de hypotheekverzekeringen nog golden.
Ook werd gesproken van a symbiotic relationship between Wall Street and the GSE’s (door de regering gesponsorde ondernemingen of instituten zoals Fannie Mae en Freddie Mac) inzake “het verpakkingsproces” van hypotheek- en afgeleide producten. Op zich was dit al kwalijk genoeg, terwijl daarbij geen bank werd gedwongen om de kapitaalsverhoudingen op te schroeven (leverage) naar 50 : 1. Om nog maar niet te spreken van “een verzekeringsclub” als AIG die de lieve som van ruim $3.000 miljard aan credit default swaps (verzekering tegen wanbetaling) wist uit te schrijven.
Daar dit probleem nooit is aangepakt en er zich nu een nog grotere concentratie van toxic assets bij de grootste banken met de factor 2 tot 4 voordoet, wijst Weiss Research als enig betrouwbare strikt onafhankelijk rating bureau 14 van de grootste banken aan als potentiële “omvallers”, dit buiten de nog eens meer dan 2.000 zwakke regionale banken, circa een kwart van het totaal.
Overheidsbetrokkenheid
Voorts concluderen de schrijvers ‘that the government seems to be complicit in allowing them to fudge the numbers’ (dat de regering medeschuldig is aan het toestaan van creatief boekhouden door deze financiële instituten). Wat er niet bij werd gezegd, is dat één en ander gebeurt op dictaat van Government Sachs, het machtigste instituut in de V.S. zo niet in de gehele wereld, waarvan CEO Blankfein zich eind vorig jaar tot “onze lieve heer” heeft uitgeroepen. Hij had daarbij uit het oog verloren dat de V.S. als economische wereldmacht sinds WO II met een aandeel van 75% in de wereldeconomie intussen is teruggevallen naar minder dan 25% en aan deze ontwikkeling in de eindfase zelf driftig heeft meegewerkt!
Middels het opblazen van de geldhoeveelheid is de dollar niet meer waard dan het geloof dat het straks beter wordt. Er staat thans alleen al voor $1.800 miljard aan mortgage backed securities op de balans van de Fed, los van wat er bij de banken aan interest rate derivatives nog “op de schappen” ligt. De schattingen hierover lopen uiteen van $250.000 miljard tot $500.000 miljard of ruwweg tussen 5 à 10 maal het bruto mondiale product. Wat gaat er gebeuren als deze op de markt worden gedumpt? En wat gaat er gebeuren als de $1.800 miljard aan MBS (Multi Bull Shit) wordt gedumpt in plaats van een QE3 op te starten? Wie wil deze “rotzooi” dan nog hebben tegen de achtergrond van een steeds verder in elkaar kukelende vastgoedmarkt? De crash op de obligatiemarkt valt dan niet meer te filmen. Tot de verkiezingen in 2012 zal men ongetwijfeld proberen deze zaak sub rosa te houden.
Veel lastiger wordt het ontkennen van feiten als:
- de tekorten op het terrein van de medische en sociale zorg alsmede pensioenen totaal ter grootte van een slordige $5.500 miljard
- het en masse ontslaan van politiefunctionarissen, brandweer‑, ambulance- en onderwijspersoneel alsmede het openzetten van gevangenissen
- de wanbetaling op de municipal bonds (van de lagere overheden), bij de wet onmogelijk.
De staatsschuld van ruim $14.000 miljard opgeteld bij de $5.500 miljard aan directe verplichtingen in de sociale, medische en pensioensectoren (niet meegeteld de toekomstige ongedekte verplichtingen ad $47.000 miljard) en de dreigende problemen op municipal terrein reiken al tot bijna $25.000 miljard.
Uncle Ben, als politiek pion, zit binnenkort met het probleem om de balance sheet op te schonen of wel concreet tot schuldafbouw over te gaan met als gevolg een zeer diepe deflatoire depressie te veroorzaken. Dat zal hij in het zicht van steeds verslechterende economische cijfers niet willen afwachten om vervolgens QE3 op te starten met als gevolg een onafwendbare (hyper)inflatoire depressie. Aangezien hij op die post zit om de economie te stimuleren zal hij dan toch voor de tweede “oplossing” willen kiezen wetende dat er voor de U.S geen bailout mogelijk is en bijgevolg op de klippen zal aankruisen (inmiddels dient 60% van de totale staatsschuld met een groeiend tekort van $2.000 binnen 3 jaar te worden geherfinancierd). Alleen in dit scenario is er nog zicht op enig uitstel van executie.
Vooruitzichten bij scenario II
- de “papieren” ballon wordt nog verder opgeblazen met een sterk verhoogd renterisico
- de obligatiemarkten (euro, dollar, pond, yen) komen onder steeds grotere druk te staan
- de economische groei wordt onder cijfer “dressing” kunstmatig in leven gehouden
- de beurzen zullen niet anders dan kunnen stijgen, want waar moet je anders met je geld naar toe?
- de prijzen op de grondstoffenmarkten zullen eveneens verder stijgen
- de inflatie in de opkomende landen zal het gevoeligst gaan stijgen met als alternatief appreciatie van de munt
- de afnemende koopkracht (wereldwijd) zal zich heftiger vertalen in een steeds grotere vlucht naar edelmetaal (barometer van de koopkracht)
- met als sluitstuk een valuta-oorlog en toenemende sociale onrust wereldwijd.
Het “aantrekkelijke” van een dergelijke ontwikkeling is dat je ook nu nog tijdig maatregelen kunt treffen. In plaats van door deze golfbeweging te worden overspoeld en meegesleurd kun je er als “surfer” vooralsnog een handig en prachtig gebruik van maken.
Immers, naast het bijdrukken van geld wordt er ook nog geld verdiend. Dat wil je niet ten prooi laten vallen aan koopkrachtontkrachting. Met deze wetenschap kun je je comfortabel indekken en is het alleen zaak er zorg voor te dragen je bezit niet aan de grote overheidsklok te hangen.
Robert Broncel
Publicist US Markets