Enkele jaren, zelfs maanden geleden zou niemand het voor mogelijk hebben gehouden dat een fotogigant zo spoedig aan de rand van de afgrond zou komen te staan. En toch ziet Eastman Kodak het einde van het verhaal naderen.
Het begon als een success story waarvan Amerikanen het recept uitstekend blijken te beheersen. In 1888 registreerde George Eastman, een 34-jarige boekhouder, het handelsmerk Kodak en nam ook een patent op een nieuw type fotocamera dat tot 100 opnames kon maken op één rol film. Eens de film volgeschoten stuurde de eigenaar van de camera hem naar Eastmans adres, die dan de afgewerkte foto’s terugstuurde samen met een factuur én een nieuwe filmrol. Dit laatste was de commerciële vishaak waarmee Eastman zijn cliënteel bond.
De rest van dit verhaal is geschiedenis. De verkoop liep als een trein, er kwamen nog veel meer producten het assortiment aanvullen en Eastman Kodak Company werd meer dan een begrip in de wereld van klank- en beeldregistratie, de firma werd een monument. Heel veel mensen die over hun camera spreken, zeggen ‘mijn kodak’.
Dat het nu zover is kunnen komen dat Kodak zich nu (januari 2012) voorbereidt om de beruchte Chapter 11 aan te vragen (uitstel van betalingen) heeft alles te maken met de digitale tsunami die nog altijd inbeukt op de conventionele technologieën voor fotografische, druktechnische en medische toepassingen.
Nochtans had het management van Kodak de digitale bui zien hangen. Reeds in 1975 concipieerde het bedrijf een digitale camera, maar de uitvinders ervan kregen (te) veel tegenwind uit eigen rangen omdat in die dagen de conventionele, op de lichtgevoeligheid van zilverzouten gebaseerde, fotografie ongenaakbaar leek.
Eenzelfde scenario speelde zich trouwens af in 1980, toen concurrent Agfa-Gevaert bekend maakte ook te werken aan een ‘camera die de foto toont vooraleer ze te maken’. Ook daar werd weinig geloof geacht aan de kansen op succes van dit toen revolutionaire concept.
We spraken over een digitale vloedgolf en dat is het ook geworden. Op enkele uitzonderingen na zijn nu alle taken waarvoor conventionele beeldvormingssystemen nodig waren overgenomen door digitale technologie. De fabrikanten van zilverhoudende filmmaterialen zijn letterlijk op de vingers van één hand te tellen en het is een kwestie van amper een paar jaren en zilverfotografie hoort enkel thuis in musea en geschiedenisboeken.
De 18.800 personeelsleden van het bedrijf met hoofdzetel in Rochester (New York) hebben alle reden om hun hart vast te houden zoals zo dadelijk zal blijken. 
De huidige situatie van Eastman Kodak wordt op dramatische wijze geïllustreerd door bovenstaande grafiek, die toont hoe na een strijd van enkele jaren tegen de steun rond 3 USD het aandeel onder de symbolische 1-dollargrens is gedoken, terwijl de marktwaarde (data Yahoo Finance 9 januari 2012) tot 101,5 miljoen USD is afgekalfd.
Wall Street heeft het bedrijf laten weten, dat het aandeel uit de NYSE zal worden geschrapt indien er op korte termijn (enkele maanden) geen vooruitzichten zijn op verbetering. En die vooruitzichten zijn momenteel niet erg concreet.
Het enige initiatief dat Kodaks CEO Antonio M. Perez (67 jaar, CEO sinds 2005) nog rest, is verkopen wat verkocht kan worden. Hierbij denkt men aan de rechten op nagenoeg alle patenten, zowel deze die betrekking hebben op fotografie als deze die te maken hebben met chemicaliën, een minder bekende maar wel belangrijke steunpilaar van de firma. Bovendien is ook de R&D-afdeling, het altijd als ongebaakbaar geldende zenuwcentrm van het bedrijf, te koop gezet.
Met deze wanhoopsoperaties hoopt Perez meer dan 3 miljard dollar in kas te zullen krijgen, geld dat broodnodig is om het hetgeen nog rest van de activiteiten aan de gang te houden. Over activiteiten gesproken: het enige waar Perez kansen in ziet, zijn professionele camera’s. Dit is niet veel, vergeleken met het aanbod tot nog toe. Dat betekent spijtig genoeg ontslag voor de meesten van de huidige medewerkers.
Het zit Kodak echt tegen. Zo is er het rechtsgeding tussen enerzijds Kodak en anderzijds Apple en Research in Motion. Kodak eist van beide firma’s een schadevergoeding van 1 miljard dollar wegens het ongeoorloofde gebruik van enkele van haar patenten. De International Trade Commission heeft haar beslissing in deze zaak uitgesteld tot september 2012, wat voor Kodak de zaken niet eenvoudiger maakt, want dan kan het al te laat zijn...
CEO Perez en zijn staf maken zich klaar om Chapter 11 aan te vragen. Dit is een andere manier om te zeggen dat ze het faillissement tegemoet zien.
Velen zullen niet kunnen/willen geloven dat het einde van Kodak in zicht is. De firma die een onuitwisbare stempel drukte op alle vormen van klank- en beeldregistratie wankelt. De bedrijfsnaam die de pellicule maakte waarmee in 1937 de ondergang van de zeppelin Hindenburg gefilmd werd, dreigt nu ook ten onder te gaan. Kodak was aanwezig op heel veel memorabele ogenblikken, denk maar aan de foto’s van Hillary en Tensing die in 1953 de Everest bedwongen, aan de moord op president Kennedy in 1963 of aan de foto’s die eerste mensen op de maan, Neil Armstrong en Buzz Adrin in 1969 van elkaar maakten met een Hasselblad camera geladen met Kodak kleurenfilm. Tussen haakjes: Hasselblad heeft wél tijdig de overstap gemaakt en heeft nu zijn plaats in de digitale wereld met behoud van zijn beroemde systeemconcept en fabelachtige lenzen.
Over enkele maanden komen we terug op de affaire-Kodak, hopelijk met beter nieuws dan nu. Want hoewel ondergetekende zijn ganse loopbaan heeft doorgebracht bij de grootste Europese concurrent van Kodak, leedvermaak bij de doodsstrijd van deze voormalige reus is ongepast. Laten we integendeel hopen dat Antonio Perez en zijn team het tij kunnen keren.
Jan Van Besauw
Publicist voor US Markets
________________________________________
Ondergetekende is een gepensioneerde marketing manager. Hij schrijft voor US Markets o.m. columns, nieuwsberichten en artikels over uiteenlopende onderwerpen.