Het grijze, glanzende metaal molybdeen is een ‘stille werker’, nauwelijks gekend door het brede publiek, maar met een niet te onderschatten rol in onze technologische maatschappij.
Molybdeen werd in 1778 ontdekt door Carl W. Scheele, een Zweedse scheikundige die als eerste nog vele andere elementen, zoals chloor, isoleerde. Om een naam te vinden voor het nieuwe chemische element zocht Scheele inspiratie in het Oudgrieks en zo kwam hij tot de naam ???????? (molybdos), wat zoveel betekent als ‘loodachtig’. Bij dit laatste adjectief fronsen we wel onze wenkbrauwen, want behalve ook grijs en zwaar, is molybdeen zowat alles wat lood niet is: heel hoog smeltpunt, zeer hard enzovoort. Zo is het smeltpunt van molybdeen het zesde hoogste van alle chemische elementen. Voor wie het interesseert: de top‑3 hoogste smeltpunten zijn deze van grafiet (3.675 °C), diamant (3.550 °C) en wolfraam (3.422 °C). 
In de natur komt molybdeen nooit in zuivere vorm voor, maar wel voornamelijk gebonden met zwavel als molybdeniet. Dit erts komt alleen voor of samen met koperts. Op deze manier bekomt men molybdeen als nevenproduct bij de productie van koper.
Molybdeniet wordt ontgonnen via mijnbouw. Het metaal wordt bekomen in meerdere stappen. Eerst wordt het erts door het te verhitten tot ongeveer 700 °C omgezet van sulfide naar oxide. Dan wordt het oxide gezuiverd door het te sublimeren bij 1.100 °C ofwel door het behandelen met ammoniak. Vervolgens wordt het oxide met waterstof gereduceerd tot zuiver molybdeen.
In 2011 bedroeg de wereldproductie van molybdeen 249.200 ton, met als top‑3 landen China, de USA en Chili. In 2010 werd 242.000 ton ofwel 3% minder geproduceerd.
Het grootste deel, ca 70%, van het molybdeen gaat naar legeringen met ijzer om zo tot types van staal te komen met superieure eigenschappen op het vlak van bestendigheid tegen corrosie en hitte en met grotere sterkte.
Verder vindt molybdeen verschillende toepassingen zoals o.m.:
- onderdeel van transistors
- in de vorm van scheikundige verbindingen als geel, oranje of rood pigment of als component van kunstmest
- als molybdeensulfide als smeermiddel in motoren
- het aanmaken van kunstmatige radio-isotopen
De wereldreserve molybdeenerts, te ontginnen volgens gangbare methodes, werd in 2011 geraamd op iets minder dan 10 miljoen ton. Het overgrote deel (82%) is aan te treffen in China, de USA en Chili. Deze reserves zijn toereikend voor 30 à 40 jaar als het huidige productietempo wordt aangehouden.
Er is nog een bijkomende voorraad molybdeenerts, nl. dit waarvan de ontginning moeilijker is of nieuwe methodes vergt. Het gaat om volgens recente ( jaar 2011) schattingen om ca 20 miljoen ton, waarvan een kwart te vinden is in de USA. Als ook deze voorraden moeten worden aangesproken, is alle natuurlijk molybdeen uitgeput voor het einde van de 21ste eeuw. Daarom moet er nu al gezocht worden naar molybdeenvervangers en moet er op veel grotere schaal dan nu het geval is aan recyclage gedaan worden.
De voornaamste molybdeenproducerende ondernemingen vindt u in onderstaande tabel :
De afgelopen 10 jaar piekte de molybdeenprijs (uitgedrukt als deze van het oxide MoO3 ) bij ca 84 euro/kg in mei 2005 om dan weg te zakken naar een prijskanaal tussen 40 en 60 euro tussen november 2005 en oktober 2008. Dan sloeg de internationale crisis ongenadig toe en er volgde een verticale duik van 67% naar het 20 à 30-euroniveau, dat sindsdien nog niet verlaten is.
In het Commodity Dossier op deze website kunt u o.a. prijsinfo over molybdeen vinden.
Jan Van Besauw
Publicist voor USMarkets.nl